Η Μεταμόρφωση του Ιησού Χριστού είναι ένα πολύ σημαντικό γεγονός για τους Χριστιανούς και για όλη την ανθρωπότητα. Είναι ένα ιστορικό γεγονός, με χριστολογικές, σωτηριολογικές και εσχατολογικές προεκτάσεις.
Με αυτό το θέμα έχουν ασχοληθεί πολλοί Πατέρες της Εκκλησίας μας. Έχουν γραφεί σπουδαίοι και σημαντικοί ύμνοι, αρκετοί από τους οποίους ψάλλονται μέχρι και σήμερα στον Εσπερινό και τον Όρθρο της Εορτής της Μεταμόρφωσης.
Στη σύντομη αυτή εργασία παρατίθενται μερικές πληροφορίες:
Α. Για τον τόπο της Μεταμόρφωσης,
Β. Για τη φανέρωση της Αγίας Τριάδας,
Γ. Για το Θαβώρειον Φως,
Δ. Για την παρουσία των Προφητών Μωυσή και Ηλιού και των τριών Μαθητών του Ιησού Χριστού, Πέτρου, Ιακώβου και Ιωάννη, και,
Ε. Για τη γιορτή της Μεταμόρφωσης
Α. Το όρος Θαβώρ
Το όρος Θαβώρ είναι ο χώρος όπου έγινε η Μεταμόρφωση του Κυρίου μας, Ιησού Χριστού, σύμφωνα με τον Ωριγένη, τον Κύριλλο Ιεροσολύμων κ.α.. Το όρος αυτό βρίσκεται στο Ισραήλ, ονομάζεται και Ιταβύριον, ενώ αραβικά λέγεται Gebel et-tor. Η ονομασία Θαβώρ προέρχεται από σημιτική ρίζα και σημαίνει ύψωμα, όρος, ομφαλός. Βρίσκεται 7 χιλιόμετρα Ν.Δ. της Ναζαρέτ και έχει ύψος 560 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ το υψόμετρο από τη γύρω πεδιάδα της Εσδραελών είναι 320 μέτρα.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του ιστορικού Νικηφόρου Καλλίστου, η Αγία Ελένη (μητέρα του Αγίου Κωνσταντίνου) έχτισε ναό στο όρος Θαβώρ προς τιμή των Αγίων Αποστόλων, Πέτρου, Ιακώβου και Ιωάννη, οι οποίοι ήταν μάρτυρες του γεγονότος της Μεταμόρφωσης.
Κατά τον 6ο αιώνα μ.Χ. υπάρχει μαρτυρία που αναφέρει ότι στο όρος Θαβώρ υπήρχαν τρεις ναοί, αφιερωμένοι ο πρώτος στον Ιησού Χριστό, ο δεύτερος στον Προφήτη Μωυσή και ο τρίτος στον Προφήτη Ηλία και σημαντική παρουσία μοναχών. Την εποχή των Σταυροφοριών, βρίσκονται εκεί και αρκετοί Βενεδικτίνοι και Έλληνες μοναχοί. Το έτος 1211 μ.Χ. ο Σουλτάνος της Δαμασκού, Μάικλ ελ Αντίλ κατέστρεψε όλα τα χριστιανικά χτίσματα και έχτισε φρούριο για δικούς του σκοπούς.
Σήμερα υπάρχουν στο όρος Θαβώρ ενδεικτικά ερείπια του φρουρίου που έχτισε ο Σουλτάνος, ενώ η κορυφή του όρους είναι χριστιανική ιδιοκτησία Ελλήνων Ορθοδόξων, οι οποίοι έχτισαν στη νότια πλευρά της κορυφής το 1862 μ.Χ., επί Πατριάρχου Κυρίλλου του Β’, εκκλησία της Μεταμορφώσεως με παρεκκλήσι του Μελχισεδέκ. Στο βόρειο τμήμα της κορυφής υπάρχει μοναστήρι των Φραγκισκανών.
Β. Η φανέρωση της Αγίας Τριάδας
Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, όπως ο Μέγας Βασίλειος, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος, αναφέρουν ότι στη Μεταμόρφωση του Ιησού Χριστού «κατέστη ορατή η Θεότης του Ιησού Χριστού κεκρυμμένη υπό της σαρκός». Ο δε Εφραίμ ο Σύρος λέει «ους παραλαβών ανήγαγεν εις το Όρος και έδειξεν αυτοίς πως μέλλει έρχεσθαι εν τη ημέρα τη εσχάτη εν τη δόξη της Θεότητος Αυτού και εν τω σώματι της ανθρωπότητος Αυτού». Ο Άγιος Αμβρόσιος μας λέει ότι στη Μεταμόρφωση του Ιησού Χριστού γίνεται η αποκάλυψη της Αγίας Τριάδας, ο Πατήρ ομολογεί «ούτος εστίν ο υιός μου ο αγαπητός», ο Υιός είναι ο Ιησούς Χριστός και το Άγιο Πνεύμα επισκιάζει «ως νεφέλη» την όλη παρουσία της Μεταμόρφωσης του Ιησού Χριστού. Σε αυτό συμφωνούν ο Άγιος Ανδρέας ο Ιεροσολυμίτης, Αρχιεπίσκοπος Κρήτης, καθώς και ο Ωριγένης, ότι «το Άγιο Πνεύμα η φωτεινή νεφέλη εστί».
Γ. Το Θαβώρειον Φως
Το Θαβώρειον Φως κατά την ορθόδοξη διδασκαλία είναι η φωτιστική άκτιστος ενέργεια της Θείας ουσίας. Η ουσία του Θεού παραμένει αγνώριστος, «αι ενέργεια υποκύπτουν εις την αντιληπτικήν λειτουργίαν του ανθρώπου, εφ’ όσον ούτος φθάση εις κάποιον βαθμόν τελειότητος».
Ο Συμεών ο Θεολόγος αναφέρει «Ο Θεός είναι φως και εκείνοι που αξιώθησαν να Τον ιδούν, όλοι τον είδαν ως φως’ και εκείνοι όπου τον έλαβαν, ως φως τον έλαβαν’ ότι το φως της δόξης Αυτού έμπροσθεν Αυτού προπορεύεται, και χωρίς φως δεν είναι δυνατόν να φανή Αυτός. Και εκείνοι όπου δεν είδαν το φως Του, ουδέ Εκείνον είδαν, ότι ο Θεός είναι το φως’ και εκείνοι όπου δεν έλαβαν το φως Του, δεν έλαβαν ακόμη την χάριν’ διατί εκείνοι όπου έλαβαν την χάριν, έλαβαν φως Θεού, και Θεόν.»
«Εγώ ειμί το φως του κόσμου» Ιωάν. 8,12
Δ. Η παρουσία των Προφητών Μωυσή και Ηλιού και των τριών Μαθητών του Ιησού Χριστού, Πέτρου, Ιακώβου και Ιωάννη
Ο Εφραίμ ο Σύρος μας αναφέρει για την παρουσία των Προφητών Μωυσή και Ηλιού στη Μεταμόρφωση του Ιησού Χριστού «προσκύνησιν αυτώ προσέφερον υπέρ της σωτηρίας ης εποίησε τω κόσμω τω γένει των ανθρώπων και το μυστήριον ο εζωγράφησαν αυτοί Αυτός έργω επλήρωσε». Επίσης αναφέρει ότι οι αρχηγοί της Παλαιάς Διαθήκης συνάντησαν τους αρχηγούς της Καινής Διαθήκης. Τις δύο Διαθήκες «ήνωσεν εν εαυτώ ο Ιησούς Χριστός».
Ο Άγιος Αμβρόσιος και ο Ιερός Αυγουστίνος αναφέρουν ότι ο Νόμος (Μωυσής) και οι Προφήτες (Ηλίας) εν συμφωνία προ το Ευαγγέλιον, απεκάλυψαν ως αιώνιον τον Υιόν του Θεού.
Επίσης, ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, σύμφωνα με την Επιστολή του Αποστόλου Παύλου προς Φιλιππησίους («ίνα εν τω ονόματι Ιησού Χριστού παν γόνυ κάμψη επουρανίων και επιγείων και καταχθονίων» Φιλ. 2,10) σε ένα τροπάριο της ογδόης ωδής της γιορτής της Μεταμόρφωσης λέει «Ως ουρανού δεσπόζοντι…», σε απλή μετάφραση «επειδή εξουσιάζεις τον ουρανό και Βασιλέας της γης και Κύριος του Άδη είσαι, γι’ αυτό παρέστησαν σε σένα Χριστέ εκ μεν της γης οι Απόστολοι, εξ ουρανού ο Θεσβίτης Ηλίας και ο Μωυσής από τα καταχθόνια».
Στα δε στιχηρά ιδόμελα του Εσπερινού της Μεταμόρφωσης του Ιησού Χριστού, ο Κοσμάς ο Μοναχός αναφέρει «Συλλαλούντες δε τω Χριστώ, Μωυσής και Ηλίας εδείκνυον ότι ζώντων και νεκρών κυριεύει’ και ο πάλι διά νόμου και προφητών λαλήσας υπήρχε Θεός…».
Ε. Η γιορτή της Μεταμόρφωσης
Η γιορτή της Μεταμόρφωσης στις 6 Αυγούστου καθιερώθηκε από την Αγία Εκκλησία μας προς ανάμνηση της Μεταμόρφωσης του Κυρίου μας, καθώς αναφέρουν οι Ευαγγελιστές Ματθαίος, Μάρκος και Λουκάς. Αρχικά καθιερώθηκε να γιορτάζεται στα Ιεροσόλυμα και μετέπειτα στα άλλα Πατριαρχεία σύμφωνα με μαρτυρίες του Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Πρόκλου Κωνσταντινουπόλεως και Βασιλείου Σελευκείας.
Στις αρχές του 6ου μ.Χ. αιώνα η 6η Αυγούστου εξελέγη ως ημέρα πανηγυρισμού της κατισχύσεως του ορθοδόξου δόγματος της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου, έτσι επεκτάθηκε σε όλες τις ορθόδοξες Εκκλησίες.
Στη δυτική Εκκλησία εισήχθηκε, ίσως, τον 9ο μ.Χ. αιώνα.
Πολλοί υμνογράφοι έγραψαν και ύμνησαν το γεγονός της Μεταμόρφωσης. Ο Λέων ο Βύζαντας, ο Κοσμάς ο Μελωδός, ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ο Ανατόλιος ο Στουδίτης και άλλοι πολλοί.
Της γιορτής της Μεταμόρφωσης προηγείτο νηστεία από 1η μέχρι 5η Αυγούστου. Την 6η Αυγούστου γινόταν κατάλυση ψαριού και στη συνέχεια από 7η μέχρι 14η Αυγούστου ακολουθούσε η νηστεία της γιορτής της Κοιμήσης της Θεοτόκου. Σήμερα, έχει επικρατήσει να ονομάζεται νηστεία της Κοίμησης της Θεοτόκου η νηστεία από 1η έως και 14η Αυγούστου, με κατάλυση ψαριού την 6η Αυγούστου προς εορτασμό της γιορτής της Μεταμόρφωσης του Κυρίου και Θεού ημών Ιησού Χριστού.
Πρωτοπρεσβυτέρου Νικολάου Χρ. Παναγή
Εφημερίου Ιερού Ναού Αγίου Χαραλάμπους Γερίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου